Snaren Vervangen Akoestische Gitaar

Snaren vervangen is in principe erg makkelijk, maar het is wel handig om te weten hoe dit moet. Er zitten namelijk verschillen tussen stemmechanieken en bruggen, waardoor snaren vervangen anders kan zijn op verschillende gitaren. In dit artikel bespreken we hoe de verschillende bruggen en stemmechanieken werken. Voor het vervangen van snaren heeft u wel een paar dingen nodig: een tang (voornamelijk een kniptang), een stemapparaat en natuurlijk uw nieuwe snaren. Andere dingen die u kan gebruiken zijn ook een punttang voor grip, onderhoudsspullen (als u uw snaren van de gitaar afhaalt, kan u deze namelijk beter schoonmaken. Bovendien is het de ideale mogelijkheid om uw toets te oliën. Een uitgebreide uitleg over onderhoud kunt u hier vinden) en een snarenwinder. U kunt bijvoorbeeld ook een onderhoudset kopen, zoals de Ernie Ball Toolkit. Als laatst is tijd ook belangrijk. Vooral als u voor het eerst uw snaren vervangt, is het goed om hier uw tijd voor te nemen. Wij bieden ook de service aan om dit voor u te doen. Hier kunt u ons artikel over gitaarreparaties lezen en hier vindt u ons aanvraagformulier.

WANNEER ZIJN UW SNAREN TOE AAN VERVANGING?

Over het algemeen is het de regel dat snaren om de zes maanden vervangen moeten worden. Voornamelijk gitaren die regelmatig gebruikt worden zullen ook regelmatig nieuwe snaren nodig hebben. Voor een gitarist die erg intensief en veel speelt, is eens in de drie maanden zelfs aan te raden. Daarentegen verslechteren snaren van gitaren die weinig tot nooit gebruikt worden ook redelijk snel. Dit komt omdat de snaren op dezelfde spanning blijven staan door meerdere temperaturen en klimaten, waardoor ze hun rek en dynamiek kwijtraken. Snaren die niet vaak gebruikt worden kunnen echter wel iets langer op de gitaar blijven, al is zes maanden nog steeds te adviseren. Het is ook mogelijk om de vervanging van de snaren af te laten hangen van de kwaliteit. Ten eerste zal u merken dat u nieuwe snaren nodig hebt als er één breekt. Vaak is het de hoge E-snaar, omdat deze het dunst is. Hoewel er maar één snaar breekt, is het meestal wel een teken dat alle snaren toe zijn aan vervanging. Als dezelfde snaar blijft breken, heeft u misschien een braam. Dit is vaak een scherp randje in uw topkam of brug. Als dit het geval is kunt u dit met een heel fijn schuurpapiertje glad maken, dan hoeft u alleen die ene snaar te vervangen. Breken is niet altijd hét teken van vervanging, zo breken dunne snaren of snaren onder hoge spanning natuurlijk sneller, ook met bepaalde genres of plectra kunnen de snaren eerder breken, terwijl dikke snaren en bassnaren bijna nooit breken. Dit betekent niet dat deze snaren minder vaak aan vervanging toe zijn. In dit geval kunt u beter op andere tekenen van achteruitgang focussen. Een ander teken dat uw snaren aan vervanging toe zijn is als er verkleuring plaatsvindt. Vaak ziet dit er uit als donkere plekken op de snaren, een beetje zoals op de snaren op de foto hiernaast. Dit is ook soms te voelen, als u er met uw vingers overheen gaat voelt het ruw. Dit is vaak een teken van corrosie of roest, en is een teken dat uw snaar waarschijnlijk snel zal breken. Het laatste teken is als het geluid minder helder is. Als de snaren corroderen verslechtert het geluid van de snaren ook. Als u merkt dat het geluid van uw gitaar erg dof klinkt, bent u dus ook aan nieuwe snaren toe. Andere kenmerken van verslechterde snaren zijn ook onstabiele stemming, een vieze toets en sommige gitaristen zeggen zelfs dat ze het ruiken als ze toe zijn aan nieuwe snaren. Oude stalen snaren in combinatie met zweet en huidschilvers ruiken vaak wat metaliger dan snaren die nog goed zijn. Samenvattend: de belangrijkste kenmerken zijn een dof geluid en verkleuring van de snaren. Als u het moeilijk vindt om te beslissen of uw snaren aan de kenmerken voldoen, adviseren wij u om eens per zes maanden uw snaren te vervangen. Dit is in principe hetzelfde voor nylon snaren, omdat de bassnaren van nylon snaren ook van staal zijn gemaakt. Dit betekent dat hoewel nylon snaren gemiddeld langer meegaan, de bassnaren echt regelmatig aan vervanging toe zijn. 

DE SNAREN VAN UW GITAAR AFHALEN

De eerste stap van het vervangen van uw snaren is de oude snaren van uw gitaar afhalen. Hoewel er veel verschillen zitten tussen het installeren van nieuwe snaren, is het er af halen redelijk universeel. Ten eerste is het handig om de headstock op iets te laten leunen, waardoor u er makkelijk bij kunt. U kunt hiervoor een neksteun gebruiken. De neksteun zorgt ervoor dat uw gitaar stevig blijft liggen en dat de stemmechanieken goed te bereiken zijn. Als u geen neksteun heeft, kunt u ook een platgedrukte toiletrol gebruiken. Door deze plat te drukken is de zijkant stevig en zacht genoeg om uw headstock omhoog te houden. Het is echter wel minder stevig dan een echte neksteun. De belangrijkste stap is de eerste stap: draai uw snaren significant losser. U hoeft ze niet er helemaal af te draaien, hoewel dit ook een mogelijkheid is. Met de stemmechanieken draait u uw snaren losser. Dit kan u horen door de snaar aan te slaan, en als deze steeds lager klinkt draait u deze losser. Als deze steeds hoger klinkt, draait u deze strakker, en is het de bedoeling om deze zo snel mogelijk weer losser te draaien om te voorkomen dat de hals verbuigt. Als de snaren los genoeg zitten dat deze niet echt spanning meer uitoefenen op de hals, kunt u deze met een tang knippen. Als u de snaren niet eerst losdraait en gelijk knipt, laat de spanning in één keer los waardoor de hals van uw gitaar een soort klap krijgt. Door ze eerst los te draaien, is de overgang van spanning tot geen spanning geleidelijk, wat beter is voor uw gitaar. Als u ze dan los hebt geknipt, kunt u de snaren uit de brug en de stemmechanieken halen. Als u niet weet hoe deze onderdelen werken, kunt u hieronder de verschillende werkingen van de bruggen en stemmechanieken lezen. Binnen de gitaarindustrie gaat er een soort mythe rond dat alle snaren in één keer van de gitaar af halen slecht is voor de gitaar, en dat het beter is om de snaren één voor één te veranderen. Dit is niet het geval. Het klopt dat als u de snaren er geleidelijk afdraait dat de hals iets terug kan leunen, maar als u de snaren er weer op zet draait deze weer helemaal recht. Bovendien kunt u de gitaar pas schoonmaken en de toets pas oliën als alle snaren verwijderd zijn. Wees dus niet bang om al uw snaren er in één keer er van af te halen, het kan geen kwaad voor uw gitaar.

BRUGGEN

De brug is erg belangrijk als het op snaren vervangen aankomt. Bij de meeste gitaren worden de snaren eerst aan de brug bevestigd, voordat deze worden gespannen. Er zijn verschillende soorten bruggen, waardoor snaren vervangen heel erg kan verschillen. Deze verschillen zitten voornamelijk in het soort gitaar. Klassieke gitaren hebben over het algemeen een brug waar de snaren aan geknoopt moeten worden, westerngitaren hebben vaak een brug waarmee de snaren vastzitten onder brugpinnen, terwijl elektrische gitaren meestal een ‘string-through’-brug hebben. Sommige gitaren hebben bruggen van andere modellen, maar in dat geval is het systeem hetzelfde. In dit stukje van het artikel worden deze verschillende bruggen toegelicht, zodat u weet hoe u het best de snaren kan installeren. Als u de snaren aan de brug bevestigd hebt, kunt u hieronder uitleg vinden hoe u de snaren daarna in de stemmechanieken moet installeren. 

GEKNOOPTE BRUG

Deze brug komt voornamelijk voor op klassieke gitaren en ukeleles. Het systeem lijkt redelijk ingewikkeld, maar is eigenlijk erg voor de hand liggend. Aan de onderkant van de brug zitten zes (of vier, als u een ukelele hebt) gaatjes. Haal u snaar er door de onderkant doorheen, aan de andere kant van de brug, dus bij het klankgat, komt deze er dan uit. Trek deze zo ver door dat er aan de onderkant van de brug nog maar ongeveer vijf tot tien centimeter van de snaar uitsteekt. Pak daarna beide kanten van de snaar op, en windt het kortere einde om de langere kant, windt het daarna over de originele snaar heen en knoop het er twee keer omheen. Houdt daarna het kortere eind vast, en trek aan het langere eind om de knoop goed vast te zetten. De knoop lijkt dan niet heel stevig, maar dat is deze wel. De knoop zal niet zomaar losschieten en u kunt goede spanning op de gitaar zetten. Zorg dat het langere eind van de snaar netjes op de brug ligt. Vaak heeft de brug lichte inkepingen waar de snaar in moet rusten. Op deze manier weet u ook of u de snaren de goede kant op geknoopt hebt. Herhaal dit nog vijf keer om alle snaren te installeren. U kunt van de korte kant een stukje van wat over is afknippen, al raden we aan om in ieder geval een centimeter hiervan over te laten zodat deze niet zo snel losschiet. Wilt u de snaren losknopen? Dan is het handig om de snaar zo dicht mogelijk bij de brug los te knippen. Als de spanning van de snaar af is, kunt u deze redelijk makkelijk losknopen.

BRUG MET BRUGPINNEN

De meeste westerngitaren hebben een brug waarmee de snaren vastzitten met brugpinnen. Dit zijn de kleine ronde knopjes waar de snaren onder zitten. Dit systeem is ook redelijk makkelijk. Als u de pinnen er af wilt halen, is het ten eerste handig om de spanning van de snaren af te halen. Dit zorgt er niet alleen voor dat de pinnen dan makkelijker loskomen, maar voorkomt ook dat de snaar wegspringt en dat de hals geen klap krijgt omdat de spanning in één keer verdwijnt. Draai dus eerst de snaren wat losser. Soms komen de pinnen er dan al uit als u er hard aan trekt, maar vaak zitten ze daar iets te stevig voor vast. Zodoende heeft u hier en tang voor nodig. Met de tang kunt u de pinnen dan makkelijker vasthouden, waardoor het makkelijker is om deze omhoog te trekken. Als de pin er dan uitkomt, kunt u ook de oude snaar eruit halen. Er zit dan een klein rond gaatje aan de bovenkant van de brug. Uw nieuwe snaren horen een klein balletje aan het einde te hebben. Aan de onderkant van de brugpin zit een soort holle aflopende buis. Aan het einde hiervan kunt u het balletje eronder haken en de snaar dan in het holle stukje duwen. Draai de holle kant dan richting het klankgat, en duw de pin terug in het gat. Hier mag u een beetje druk op uitvoeren, maar als het bovenblad begint te buigen moet u zo snel mogelijk stoppen. De pinnen moeten zo ver mogelijk in het gat geduwd worden, maar houdt er rekening mee dat er altijd nog een klein stukje zal uitsteken, omdat daar de snaar zit. U weet dat de pin goed vast zit als u spanning op de snaar zet en deze goed vast blijft zitten. Het is niet erg als er een keertje eentje losspringt, u kunt de pin er namelijk gewoon nog een keer indrukken.

OVERIGE AKOESTISCHE BRUGGEN

Hoewel nog redelijk zeldzaam, hebben bepaalde akoestische gitaren en ukeleles een soort ‘String-Through’-brug. Het systeem is wel iets anders dan bij een elektrische gitaar. Deze bruggen zijn ook van hout gemaakt, net zoals bij de standaard akoestische bruggen. Aan de onderkant van de brug zitten dan kleine gleuven in het hout. Als uw snaren balletjes aan het uiteinde hebben, hoeft u deze er alleen maar in te haken, waardoor ze vast zitten. Als u snaren heeft zonder uiteinden, wat het geval is met de meeste nylon snaren, moet u hier een knoopje in maken. Dit kan gewoon een standaardknoop zijn, zolang de knoop maar groot genoeg is om vast te zitten in de gleuf. Daarna werkt het systeem hetzelfde als een standaardbrug; u moet de snaren dan op de inkepingen in de brug zetten.

STEMMECHANIEKEN

Met de stemmechanieken zet u de snaren vast en kunt u er spanning op zetten. Dit is ook niet lastig, maar er zitten wel verschillen tussen. Deze verschillen hebben ook met de headstock te maken. De twee grootste verschillen zitten tussen het klassieke ‘slotted’-headstock en de standaard draaimechanieken. Deze mechanieken werken significant anders als het aankomt op snaren vervangen, waardoor deze afzonderlijk worden toegelicht. Het ‘slotted’-design komt voornamelijk voor op klassieke gitaren, maar wordt soms ook gebruikt op westerngitaren. De standaardmechanieken worden bijna altijd gebruikt op elektrische en westerngitaren, maar steeds meer klassieke gitaren worden ook met deze mechanieken gemaakt. Er zitten wel verschillen tussen de standaardmechanieken: het populaire ‘String-Through’-model en het vintage model. Deze verschillen zijn redelijk minimaal, maar worden ook afzonderlijk toegelicht. Deze gitaren kunnen met 3x3 headstocks, wat symmetrische headstocks zijn met drie mechanieken aan één kant en drie aan de andere kant, en 6-op-een-rij headstocks, waarbij alle stemmechanieken aan één kant van de headstock zitten, gevonden worden. Gitaren waar de stemmechanieken op de brug zitten, worden niet toegelicht. Uitleg hiervan kan gevonden worden bij de bruggen hierboven. Houdt er met alle mechanieken rekening mee dat de snaren strak moeten worden getrokken in de inkepingen in de brug en de topkam, en bij sommige modellen ook in de snaargeleiders op de headstock.  

SLOTTED-HEADSTOCK

Dit systeem wordt over het algemeen voor klassieke gitaren en soms voor ukeleles gebruikt. De stemmechanieken zitten dan vast aan buisjes die horizontaal door de headstock heenlopen. U maakt dus in principe niet de snaar vast aan het mechaniek, maar aan deze buisjes. De gaten in de buisjes lopen verder naar binnen hoe hoger de mechanieken zitten, dit zorgt ervoor dat de snaar op de juiste plek op de hals rust en dat de snaren elkaar onderweg niet tegenkomen. Om de snaar te installeren moet u eerst het gaatje naar beneden laten wijzen, dus richting de hals, dit maakt het makkelijker. Duw de snaar er dan doorheen. Zorg dat de snaar niet te veel ruimte heeft tussen de snaar en de hals, maar ook niet dat deze al helemaal strak staat. Haal het uiteinde dan weer naar beneden en leg een knoop in de snaar. Dit kan gewoon een standaardknoop zijn. Omdat u deze nog aandraait, hoeft de knoop niet zo stevig te zijn als bij de brug. Draai de stemknoppen dan strak, zorg dat de snaar over de buis heen draait, in plaats van eronder. Voor de meeste gitaren betekent dit dat u de stemknoppen omhoog moet draaien. Houdt er rekening mee dat als de snaar strak wordt getrokken, deze in de inkepingen in de topkam en de brug blijft zitten. Deze inkepingen zorgen ervoor dat de snaar recht over de hals loopt. Als u de snaar strak trekt, is het handig om een stemapparaat op de gitaar te zetten. Clip-on stemapparaten zijn aan te raden, omdat deze rechtstreeks op de headstock kan worden gezet. Het stemapparaat zorgt ervoor dat u de goede stemming aanhoudt, en dat u niet voorbij de bedoelde stemming van de gitaar trekt. Als u bij uw stemming bent aangekomen en de snaar zit netjes in de inkepingen, kunt u het uiteinde afknippen. Doe dit vervolgens bij de rest van de snaren. U zult ondertussen merken dat de snaren weer ontstemmen. Dit komt omdat de snaren nieuwe zijn en nog een beetje uit moet strekken en omdat als er meer snaren op de hals worden gezet, de hals meer onder spanning komt te staan, waardoor de eerdere snaren iets losser komen te zitten. Aan het einde kunt u alle snaren weer opnieuw stemmen. Het is dan een goed idee om even te gaan spelen. U zult na een tijdje wéér merken dat de snaren ontstemmen, omdat ze nog steeds aan het wennen zijn aan de spanning. Na ongeveer een kwartiertje tot een half uurtje zult u merken dat de stemming steeds stabieler wordt. Dit betekent dat u klaar bent met het vervangen van uw snaren!

STANDAARDMECHANIEKEN – STRING-THROUGH

Dit systeem is het meest voorkomend, voornamelijk op westerngitaren en elektrische gitaren. Dit zijn kleine metalen knoppen waarvan het systeem aan de achterkant zit en de kleine knop aan de voorkant. Door deze knop loopt een gaatje. Draai het gaatje richting de hals en duw het uiteinde van uw snaar door het gaatje. Het is altijd even lastig om te beslissen hoe ver u deze er doorheen moet trekken. Een handige regel is om de snaar strak te trekken, de lengte tot twee stemmechanieken verder te nemen en deze dan terug te duwen naar het gat. Er staat dan genoeg speling op de snaar dat deze niet te vaak om de knop heen wordt gewonden, maar ook niet te weinig. Het doel is minstens één keer om de knop te winden en maximaal drie keer. Om te zorgen dat de snaar goed blijft zitten als u gaat draaien, is het handig om deze de andere kant op te vouwen. Er zit dan een deukje in de snaar waardoor deze er niet zomaar uitglijdt. U kunt dan beginnen met het draaien van de stemknoppen. Zorg dat de snaren naar buiten winden en niet naar de binnenkant van de headstock. Dit betekent meestal dat u de mechanieken omhoog moet draaien. Probeer ervoor te zorgen dat de windingen onder elkaar komen te liggen, al is het geen probleem als deze soms over elkaar heengaan. Houdt een clip-on stemapparaat op de headstock, zodat u de stemming kan peilen. Zorg er wel voor dat de snaren in de inkepingen van de topkam en de brug blijven liggen. Deze inkepingen zorgen ervoor dat de snaar recht over de hals loopt. Sommige gitaren hebben een snaargeleider, waardoor u ook moet zorgen dat de snaar daar onderdoor loopt. Als u dan bij de bedoelde stemming aankomt, kunt u het uiteinde afknippen en aan de volgende snaar beginnen. U zult merken dat de snaar erg snel weer ontstemt. Dit komt omdat de snaar nieuw is en moet wennen aan de spanning en omdat als er meer snaren spanning gaan uitoefenen op de hals, de hals iets strakker gaat staan. Dit is normaal. Als u klaar bent met alle snaren moet u weer opnieuw stemmen. Het is dan handig om even te gaan spelen. U zult merken dat de snaren weer snel ontstemmen, omdat ze nog moeten uitrekken. Stem de snaren dan opnieuw en ga weer spelen. Herhaal dit totdat de stemming stabiel blijft. Dit duurt meestal maar een kwartiertje tot een half uurtje. Deze mechanieken kunnen gebruikt worden voor een 3x3 en een 6-op-een-rij-configuratie, maar de verschillen tussen de twee zijn minimaal. Bij een 3x3 configuratie moet u opletten dat de snaren aan de andere kant van de headstock dus in spiegelbeeld moeten worden gewonden, terwijl bij een 6-op-een-rij-configuratie er waarschijnlijk stemgeleiders aan te pas komen.

STANDAARDMECHANIEKEN – VINTAGE

Het vintage systeem is redelijk zeldzaam tegenwoordig, het komt nog het vaakst voor op gitaren die ook ontworpen zijn als vintage gitaren en basgitaren. Het systeem is redelijk vergelijkbaar met het vorige systeem, alleen is de eerste stap wat anders. In plaats van dat het gat voor de snaar door het midden van de knop gaat, zit de gat op de bovenkant van de knop. Dit betekent dat de snaar er verticaal in moet. Dit betekent dus ook dat de snaar al op maat geknipt moet worden voor dat u gaat winden. Er is een goede regel hiervoor: trek de snaar strak en knip deze twee stemmechanieken verder af dan het bedoelde mechaniek. Dit betekent dat de snaar ongeveer acht centimeter langer is dan het stemmechaniek. De volgende stap is het belangrijkst. Het gat zit dus aan de bovenkant, maar er loopt een horizontale gleuf door de bovenkant. Stop het uiteinde van de snaar verticaal in het gat en duw de rest van de snaar horizontaal door de gleuf heen. Draai dan het stemmechaniek aan waardoor de snaar strak gaat staan. Probeer ervoor te zorgen dat de snaar recht naar beneden windt. Bij de hoge snaren kan het gebeuren dat als u gaat draaien de snaar er weer uitkomt. Dit is erg vervelend, maar ook op te lossen. Dit is het makkelijkst op te lossen met een mini-tandenstoker of satéstokje. Duw deze met de snaar verticaal in het gat. Het stokje voorkomt dat de snaar er weer uitglijdt en kan er weer uit worden gehaald als de snaar gewonden is. Zorg ervoor dat de snaar om de knop naar buiten wordt gewonden in plaats van naar binnen. Probeer ook ervoor te zorgen dat als de snaar strak komt te staan, deze ook in de inkepingen van de topkam en de brug blijft zitten. Houdt een stemapparaat op uw headstock als u windt, omdat u dan rekening kan houden met de stemming. Als u bij de goede stemming aan bent gekomen, kunt u aan de volgende snaar beginnen. Het voordeel van dit systeem is dat als u klaar bent, er geen uiteinden uitsteken. De nieuwe snaren zullen nog wel een paar keer ontstemmen. Dit is normaal en komt omdat de nieuwe snaren nog wat moeten uitstrekken. Na een paar keer stemmen zou dit opgelost moeten zijn.

EN DAN?

Dan bent u klaar! Als de stemming van uw snaren klopt, de snaren correct bevestigd zijn op de brug en aan de stemmechanieken en de snaren door de inkepingen van de topkam en de brug lopen, heeft u alles perfect gedaan. Snaren vervangen is het belangrijkste onderhoudsaspect van snaarinstrumenten. Als u dit kan, kan u ook gaan experimenteren met verschillende soorten snaren, qua materialen, merken en snaardikten. Het vervangen van snaren is ook een goede gelegenheid om uw gitaar te onderhouden, met schoonmaakproducten en oliën. In dit artikel wordt beschreven hoe en waarom een gitaar onderhouden moet worden.